مطالعات کانی شناختی، سیالات درگیر و ژئوشیمی منطقه اکتشافی کوه سربی، باخرز استان خراسان رضوی

منطقه اکتشافی کوه¬سربی در استان خراسان رضوی و 20 کیلومتری شمال¬غرب شهرستان باخرز واقع شده و در منتهی الیه شرقی بلوک سبزوار قرار دارد. زمین¬شناسی منطقه شامل سنگ آهک تبلور مجدد یافته با میان لایه¬هایی از اسلیت، ماسه سنگ اندکی دگرگون شده (metasandstone) و ماسه سنگ آهکی اندکی دگرگون شده (calcareousmetasandstone) است. این توالی رسوبی متعلق به سازند نایند با سن تریاس پسین (نورین- رتین) می¬باشد. خصوصیات سنگ¬شناسی منطقه کوه¬سربی مشابه ویژگیهای عضو انتهایی سازند نایبند، عضو حوض خان، است. آلتراسیون¬های منطقه شامل زونهای باریتی، کلسیتی، دولومیتی و سیلیسی می¬باشد. کانی¬سازی به حالت جانشینی و رگه¬ای در سنگ میزبان کربناته تشکیل شده است. سه رگه کانی سازی با ضخامتهای متغیراز 10 تا 15 متر وجود دارند. امتداد عمومی این رگه¬هاnw-se و شیب آن¬ها بین 65 تا 75 درجه تغییر می¬کند. کانی¬سازی شامل باریت (به میزان حدود 90 درصد) و گالن (در حدود 10درصد) همراه با مقدار اندکی کالکوپیریت (1-5 درصد) و پیریت (1-3 درصد) است. بافت¬های مشاهده شده شامل تیغه¬¬ای و شعاعی در کانی باریت،لایه¬ای، توده¬ای و پراکنده در کانی گالن، و پراکنده در پیریت و کالکوپیریت است. کانی¬های ثانویه در این منطقه شامل مالاکیت، سروزیت، انگلزیت، گوتیت و هماتیت است. زون گوسان در این منطقه بسیار کم توسعه یافته است که نشانه میزان اندک کانی¬سازی سولفیدی است. دامنه تغییرات عناصر در نمونه¬های رگه¬ها عبارت است از: باریم 43/53 درصد تا 9 ppm، سرب 8/5 درصد تا زیر حد آشکارسازی، مس 9700 ppm تا زیر حد آشکارسازی، روی 389 تا 10ppm، آنتیموان 288 تا 21ppm و نقره 108 تا 2ppm. روابط مستقیم میان عناصر کلسیم و سیلیسیم و کلسیم و منیزیم نشاندهنده، کاهش کلسیم سنگ کربناته و جایگزینی سیلیسیم و منیزیم به جای آن و تشکیل آلتراسیون سیلیسی و دولومیتی است.کلسیم در نهایت به شکل رگچه¬های ثانویه کلسیت تشکیل شده است. جایگزینی سیلیسیم و منیزیم به جای کلسیم، سنگ میزبان را برای فرآیند جانشینی عناصر کانه¬ساز آماده می¬کند.رابطه مستقیم میان باریم و سرب مبین نزدیک بودن خواص و رفتار شیمیایی این دو است که سبب جانشینی آنها در سنگ میزبان در شرایط تقریبا یکسان و مشابه با هم شده است. شیمی گالن نشان دهنده دامنه تغییرات عناصر به این شرح است: نقره از 15 تا 175ppm، بیسموت از 42 تا 101ppm، مس از 143ppm تا 4/0 درصد، آهن از 234 ppm تا 7/0 درصد، سرب از 55 درصد تا 70 درصد، آنتیموان از 137 تا 270ppm و روی از 6 تا 143ppm. محاسبه نسبت sb/bi برای گالن بین 25/2 تا 63/5 می¬باشد که نشان دهنده تشکیل گالن در دمای متوسط است. نمودار سه تاییag-sb-bi نشان می¬دهد که گالن از نوع غنی ازsb است. در محدوده اکتشافی کوه¬سربی سیالات درگیر اولیه در باریت عمدتا از نوع lv و تک فاز غنی از مایع هستند. اندازه آن¬ها از 4 تا 10 میکرون متغیر است. دماسنجی انجام شده بر روی سیالات درگیر اولیه بیانگر متوسط دمای همگن شدن330 درجه سانتی¬گراد است.اندازه¬گیری اولین نقطه ذوب برای سیالات درگیر دمای تقریبی 55- درجه سانتی¬گراد را نشان می¬دهد که آشکار کننده سیستم نمک h2o-nac-cacl2 درمحلول کانه¬دار است. میانگین آخرین نقطه ذوب برای سیالات درگیر 7/3- درجه سانتی¬گراد است. محاسبه شوری با توجه مقادیر فوق الذکر دارای میانگین 1/1 درصد است. با توجه به شکل کانی¬سازی، نوع و گسترش آلتراسیون، نتایج ژئوشیمیایی و بالاخص نتایج مطالعات سیالات درگیر، نوع کانی¬سازی باریت-گالن منطقه اکتشافی کوه¬سربی مشخص نیست. به منظور تعیین دقیق نوع کانی¬سازی به مطالعات ایزوتوپ پایدار، سن سنجی کانی¬سازی و بررسی¬های تفضیلی تر نیاز است.